Konsültasyon
‘İlk önce iyi haberi mi söyliyim’
Bekçi
Çağdaş (Çağ): Serkan hocam merhaba, ne iyi ettiniz de katıldınız @aciltıp.com’un kapalı oturumuna. Konu başlığımız konsültasyon. Geriye dönüp baktığınızda konsültasyon anılarınıza, neler düşünürdünüz haklarında.
Doç. Dr. Serkan Şener (Se): 19 yıllık hekimlik tecrübelerime dayanarak söyeleyebilirim ki konsültasyon doğru insan ilişkileri kuran ve doğru iletişim teknikleri kullanan acil hekimleri için tereyağından kıl çekmek gibidir. Ama önce acil hekiminin bilgi birikimi yeterli olacak ve hastasına mutlaka tam hakim olacak.
Konuşmalar eski, ahşap evin içinde sürmekte. Etraf kir pas içinde. Tavandaki çatlaklar yağmur sularını zemine doğru bırakıyor. Konuşmacılar ıslanmasın diye koltuklar kuru yerlere konulmuş.
Çağ: Acil konsültasyon sizce ne kadar önemli Serkan hocam, olmazsa olmazı mı acillerin.
Se: Acil servis için konsültasyonlar tabii ki vazgeçilmez. Bir takım oyunu. O hastanedeki ahenk ve oyuncuların uyumu direkt skora katkı sağlar. Erken ve hızlı skor oyunun erken sonlanmasına ve hastanın hızlı iyileşmesi, rehabilitasysonu ve taburculuğuna kadar süren zincirin parçaları. Erken taburculuk bir sonraki hasta için boş bir yatak demek…
Kapalı oturum perili köşkte yapılıyor, 9 Eylül Acil Tıp Mezunları bayrakları her yerde, evin içinden garip garip sesler geliyor, yarasaların çipil bakışlarına kedilerin anlamsız miyavlamaları eşlik ediyor. Görünmeyen insanların kahkaha sesleri duvarlara çarpıyor, yere düşmeden koridorlar boyunca karanlığa gömülüyor.
Çağ: Bir de şu WhatsApp konsültasyonları var, onlara ne diyorsunuz.
Se: Teknolojinin vazgeçilmezi sosyal medya ve sesli/görsel iletişim yolları aslında hepimize kolaylıklar sağlıyor. Avantaj ve dezavantajları mutlaka var. Kısa sürede çözüme kavuşması yanında yüzyüze iletişimin eksik kalması ciddi bir dezavantaj.
Tavan çöküyor, beş palyaço konuşmanın yapıldığı salona düşüyor. Üstlerindeki tozu temizledikten sonra halay çekmeye başlıyorlar. Halay başı sürekli değişmekte, seyirciler değişime ayak uyduramamakta, dinleyiciler hep bir ağızdan oley, oley, oley diye bağırmakta.
Çağ: Sessizlik arkadaşlar, lütfen, .., ,.. tamam, teşekkürler. OtoKons sistemi gündemde bu aralar. Öykü, semptom, Lab/X-Ray sonuçlarını veriyorsunuz bilgisayara, cihaz hooop kendi söylüyor kimden konsültasyon isteneceğini. Mantıklı mı sizce bu uygulama Serkan hocam.
Se: Benzer uygulamalar akıllı telefon uygulamalarında karar verici sistemler olarak hastaların hizmetine sunuluyor. Hekimlikte insan faktörü çok değerli ve varlığı yadsınamaz. Teknolojinin nimetlerinden tabii ki faydalanacağız ancak tüm bu uygulamalar hekimlik sanatı, etik ve deontoloji yaklaşımlarını giderek azaltan ve yok edebilecek uygulamalar olduğu kanaatindeyim.
Siz yazıyı okumaya devam edin dostlarım. Serkan ile Çağdaş Volkano bara gündemi değerlendirmeye gidiyor.
En Sık Görülen Konsültasyon Olayları
- Listede adı yazan konsültan, o gün görevli olduğunu öğrenince şaşırmış gibi yapar, kantinde pamuk gibi olan bu adam konsültan gömleğini bir türlü giymez, ghgj ghj ujhy nejh hıınf mrkd demeye başlar. Bölümün diğer doktorları aranır, piyango yine ilk aranana çıkar, kaçabilirsin ama saklanamazsın yiğidim.
- Hiçbiri hasta değildir, ama hiçbiri, istinasız, kesintisiz. Ampüte bacak için ararsın, yarına poliklinik sırası alsın der, bacağını getirmeyi unutmasın diyerek gevrek gevrek güler, entübe pnömoniliye 3×1 siprofloksasin reçete eder, vakit kaybetmeden yemekhaneye çıkar, işler sürer de sürer.
- Apandisit ön tanısı ile aradın onu, bulantı, iştahsızlık, ROPdeşambır/rovsing, obturator, psoas/bulgusu (+), yatak başı usg (+) dir. Konsültan şöyle der: Beni batın BT’siz nasıl ararsın. Hayret bir şey, apandisit dokusundan patoloji örneği göndersen bile tomografisiz görmeyeceğim hastayı der ve gider. Güzel tamam dersin, istediğin gibi olsun. Birkaç nöbet sonra aynı tipte hastaya batın BT çekersin ve ararsın, şöyle der: Hiç çekinmiyorsun değil mi hastaya radyasyon vermeye. Senin yakının olsa yapmazdın ama, benim için muayene bulgusu bile yeter, neden hemen aramadın, az kalsın perfore olacakmış hasta der. Buyur burdan yak.
- Birkaç bölümü aynı anda çağırmaktan çekinme. Jim Morrison sakallı adam, uvul ödemli, anti alerji tedavi verdin, sakallar görüş alanını sınırlamakta, şöyle bir palpe ettin ve çıtırtı duydun, krepite krepite, al sana boynun nekrotizan fasiiti. Belli ki zor entübasyon seni bekliyor, hemen hazırlığını yaptın, sabaha karşı anesteziye bilgi verdin. Tamam entübasyon sorumluluğu sende, sen edeceksin hastayı entübe ama biraz destekten kimseye zarar gelmez. Bitmedi daha, krikotirotomi gerekebilir, enfeksiyon krikoid membranı tutmamıştır umarım diyerek kolları sıvıyor ama öncesinde kulak burun boğazcıyı acile davet ediyorsun, adam söylene söylene geliyor. Üç kafadar hastanın başında şimdi. Entübasyon başladı, birinci, ikinci, üçüncü deneme derken yarı yolda kaldın, anestezi de sıra, yine olmadı, KBB elinde neşter, kesti boğazı, krikotirotomi tek kurtuluşun oldu. Destek istemekten çekinme, nedenini anlatarak ama.
- Konsültan abla/abilerimizle nazik konuşun ve hastaya hakim olun. Ne zaman anjiyo yapılmış, kullandığı ilaçlar, acile geliş vitalleri, konsültanı aradığınız anda hasta hipotansifse bilin mesela bunu. Geçmiş tomo raporlarını okuyun, o okuyup size dönmesin.
- Neden aradığınızı net, açık bir şekilde ifade edin. Özellikle ondan, yani konsültandan beklentin bu arama için tam olarak ne, ne istiyorsun kardeşim benden dedirtme kendine, olabildiğince netleşşşşşş.
- Konsültan var, konsültan var. Aynı hasta için biri sadece öyküyü sorar, diğeri soyağacını ister, bir tanesi hastayı görmez, öteki aşireti acile çağırır. Hastayı karşı tarafın anlayacağı şekilde sun.
- Monolog kasınızı güçlendirin, bir insan ile (konsültan) o yanıt vermeden nasıl konuşulur, öğrenin.
- Biraz da konsültan açısından bakın olaya. Sabaha karşı dört, aramışın, çok acil, çok acil diyorsun, sen gelmezsen hasta öleceği ekliyorsun, tamam anladık, çok önemli hadise ama biraz süre tanıyın karşı tarafa, naber, nasılsın, bu saatte uyanmak zor olmalı biliyorum, senin tekne vardı, boyatacaktın, ne oldu gibi cümleler geveleyin, öldürücü darbeyi sona saklayın.
- Hastanın yatması gerektiğini düşünüyorsanız hastayı yatırın. Konsültanı köşeye sıkıştırın, olayın önemini vurgulayın, gerçekleri tüm çıplaklığı ile demleyin ve merak etmeyin, siz kararlı olursanız konsültan da kararlı olacak, hastanızı sahiplenecektir.
Sorma Neden
Kessler C, Kutka BM, Badillo C. Consultation in the emergency department: a qualitative analysis and review. J Emerg Med 2012;42:704-11.
Dr Çağdaş Can, Merkezefendi Devlet Hastanesi, Acil Tıp, Manisa
Doç. Dr. Serkan Şener, Acıbadem Üniversitesi Hastanesi, Acil Tıp, İstanbul